Η ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΟΥ 1837

Μετά από λίγες μέρες διαμονής στην Αθήνα ο Μπέλλιος είναι σε θέση να δώσει ικανοποιητικές περιγραφές της πόλης. Τα σπίτια, οι δρόμοι, η ακρίβεια της ζωής τραβούν ιδιαίτερα την προσοχή του. Οι παρατηρήσεις του είναι εύστοχες και δεν στερούνται και κάποιας χάρης. Πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη, ότι οι εμπειρίες του από την «κοσμόπολη» της Βιέννης δεν του επιτρέπουν να δει πάντοτε αναλογικά τα διάφορα φαινόμενα αλλά τον ωθούν συχνά σε άτοπες συγκρίσεις. Το όνειρό του όμως είναι η Αθήνα. Εκεί σχεδιάζει να μείνει στο δικό του σπίτι, και ποιος ξέρει, αν τα πράγματα πάνε καλά να γίνει και Αθηναίος.

Τα οσπήτια των Αθηνών, τα οποία εις διάστημα ολίγου καιρού έγιναν, κατασκευάσθησαν ουχί μόνον με βιασύνη και άκραν οικονομίαν, με λάσπες και ξύλα και με ασβέστην ασπρισμένα, αλλά και αισχοκέρδιαν χωρίς να σκεφθούν ότι μήτε πέντε χρόνους δεν θέλουν διατηρηθή διότι τα τοιχία τους μόλις πέντε δακτύλων χόντρος έχουν. Σπήτια κτισμένα άνευ αρχιτεκτονικής και άνευ αρμοδίας διαιρέσεως από τεχνίτες αμαθείς και των κανόνων της τέχνης εστερημένοι. Τα σανίδια του επιπέδου των κατατρυπημένα και ανώμαλα, δάκτυλα μπορούν να διέλθουν και το χείριστον μήτε εις το επίπεδον μήτε εις το ταβάνι χώμα δεν έβαλον και δια τούτο όλοι οι άνεμοι διαπερνούν ακωλύτως και το καλοκαίρι πιθανόν και οι ακτίνες του ηλίου κατακαίουν τους κατοικούντας αυτά. Μήτε φούρνους έχουν, αλλά μήτε γωνίας, τα περισσότερα δε εξ αυτών μεταχειρίζονται κάρβουνα εις μαγκάλια δια να θερμαίνουν δια μερικάς στιγμάς τον δια των θυρών και παραθυρίων εισερχόμενον άνεμον και ψύχραν. Τα σίδηρα των παραθυρίων των και αι κλειδαρίαι των θυρών των δουλευμέναι και αυταί από τον τυχόντα και ανίδεον σιδηροδουλευτήν καταντούν ανασφάλισται και αείποτε πρέπει να προσέχη ο ανοίγων και σφαλών αυτάς δια να μη πληγώση τας χείρας του. Μοί ήτον αδύνατον να γράψω, όταν άνθρωπος επεριπατούσεν εις το καταλυμά μου από τον κλόνο (λίκνισμα) των σανιδίων του επιπέδου (πατώματος) ή από το άνοιγμα της θύρας και των παραθυρίων. Πολλά ολίγα σπήτια, ίσως δέκα, δεκαπέντε να είναι εις κατάστασιν να κατοικήση άνθρωπος, οπού εις πολιτισμένον κόσμον έζησεν.

Δ ρ ό μ ο ι. Όλοι οι δρόμοι φέρουν επωνομασίας λαμπράς, όπως οδός Αιόλου, οδός Ερμού, οδός Αθηνάς, Κυδαθηναίων* και καθεξής. Οι περισσότεροι όμως αυτών αλιθόστρωτοι και όταν βρέχη πρέπει κάποιος με εγειρόμενα τα άκρα των φορεμάτων του να περιπατή και αν είναι ανήρ ως ο κύριος Λευκίας** (φίλος του γιατρός) με βρεγμένα βρακία. Οι λεγόμενοι λιθόστρωτοι είναι λίαν ανώμαλοι, οι λίθοι ριγμένοι ένθεν κακείθεν ως ήσαν επί τουρκοκρατίας, φέρουν πόνους και κεντήματα εις τους πόδας των περιπατούντων και πρέπει τις με άκραν προσοχήν να οδεύει. Ο μόνος δρόμος τον οποίον η διοίκηση εποίησεν είναι η οδός Πειραιώς μιας ώρας διάστημα, εκείνο δε περί του οποίου η διοίκησις εφρόντισε να ποιήση είναι το ήδη κτιζόμενον βασιλικόν παλάτι το οποίον, ως πολλοί λέγουσι, ούτε εις δέκα χρόνους δεν θέλει τελειώσει και περίπου των είκοσι μιλλιονίων δραχμών θέλει κοστίσει και το οποίον θέλει υπερβεί το παλάτι του Βασιλέως της Βρεττανίας. Αν εν Ελλάδι η οποία μόνον οκτακοσίαις χιλιάδας λαόν έχει, έπρεπε τοιούτον λαμπρόν παλάτιον να κτίση και μεταξύ τοιούτων οσπητίων, ας κρίνει ο αποθανών λογοθέτης Μπέλλιος ο παλάτια κτίσας εις τα εν Βλαχία μούλκια του και εντός ολίγου χρόνου έγιναν ερείπια από τους παρελθόντας χρόνους της ελευθερίας και του αγώνος της Ελλάδος και τα οποία προ οφθαλμών μου έχω καθ΄εκάστην. Περί τούτου γενικόν αγανακτισμόν και μουρμουρισμόν ακούω καθώς και περί των εις ξένα Βασίλεια αποσταλθέντων πρέσβεων με αδρά έξοδα και αδρούς μισθούς, προς δε και περί πολλών άλλων.

Π ε ρ ί α κ ρ ι β ε ί α ς εν γ έ ν ε ι. Η των κατοικιών και κακορίζικων οσπητίων ακρίβεια ημπορώ να είπω ότι είναι διπλή και από την της Βιέννης. Δια δύο αθλίας κάμαρας εις την λοκάντα του Μονάχου έπρεπε να πληρώσω εξ δραχμάς την ημέραν. Εις Αθήνας δια έναν οντά κατοικητήριον του Αιόλου έπρεπε να πληρώσω την ημέραν 8 δραχμάς και δια τρία δυστυχισμένα φαγητά κακορίζικα μαγειρεμένα προς 4 δραχμάς ο άνθρωπος. Εκ τούτων και εξ άλλων πολλών ετρόμαξα την ακρίβειαν της Ελλάδος και την κακοήθειαν προς το άδικον κέρδος και αρπαγήν των ανθρώπων και μάλιστα των ληστών τών ξενοδόχων. Οικήματα με έπιπλα είναι εκ των αδυνάτων να ευρεθώσι, οι οικοδεσπόται ενοικιάζουν 4 τοίχους μόνον και τούτοι άνευ σομπών και καμίνων και περί ουδενός ετέρου δεν φροντίζουν. Ανοίγει η θύρα του καταλύματος ή όχι, σφαλνά το παράθυρον ή δεν σφαλνά, αδιαφορεί ο οικοδεσπότης, φθάνει να λάβη τάλλαρα κολωνάτα δηλ. μασούρια.

Ανάμεσα στις επισκέψεις, η επίσκεψη στην Ακρόπολη του Κωνσταντίνου Μπέλλιου είναι από τις πρώτες ενέργειες του στην Αθήνα. Δείχνει ξεχωριστό ενδιαφέρον για τα αρχαιολογικά θέματα και παίρνει ενεργός μέρος στην ίδρυση της Αρχαιολογικής Εταιρείας που αποτελεί σταθμό για την Ελληνικήν αρχαιολογία.

* Κύδος= δόξα.
** Ο Αναστάσιος Λευκίας Γεωργιάδης λίγες μέρες αργότερα με  το διάταγμα της 15ης Ιανουαρίου 1837 διορίστηκε καθηγητής της ιστορίας της ιατρικής στο νεοσύστατο τότε Πανεπιστήμιο και όχι ως κατάλληλος  καθηγητής της δημόσιας υγιεινής και της ιατρικής Εγκυκλοπαιδείας, όπως είχε προτείνει ο Αναστάσιος Πολυζωϊδης.